Het meest complete boek over stress en geluk!

Samenvatting

Veel mensen denken dat stress een psychisch probleem is maar het draait vooral om hormonen bij stress, om stresshormonen én om gelukshormonen. Zodra je bezorgd of bang wordt maakt je lichaam onmiddellijk stresshormonen aan. Die ontregelen van alles in je lijf, onder meer de productie van gelukshormonen. Zo raak je uit balans, kunnen burn-outklachten de kop opsteken en kun je je vermoeid, angstig of depressief gaan voelen.

Het goede nieuws is dat je met de juiste voedingsstoffen stress kunt verminderen en stressbestendiger kunt worden. Bovendien kan je lichaam met weer andere voedingsstoffen nieuwe gelukshormonen aanmaken. Zo kun je de balans herstellen waardoor je je minder gestrest, energieker en gelukkiger gaat voelen. Maar het draait niet alleen om voeding en voedingsstoffen in dit boek, je krijgt nog honderden andere handreikingen om van stress naar geluk te komen!

Maar het draait niet alleen om voeding en voedingsstoffen in dit boek, je krijgt nog honderden andere handreikingen vanuit 7 verschillende invalshoeken (lichaam en leefstijl, de psyche, persoonlijkheid, mentaliteit, gevoelens en emoties, het onderbewustzijn en het hogere bewustzijn) om van stress naar geluk te komen!

Met stressologie:

Verminder je stress en word je veel stressbestendiger

Voorkom je een burn-out en herstel je sneller van een burn-out

Kun je uit een depressie komen en zul je je gelukkiger gaan voelen

Zul je beter slapen en krijg je meer energie

Verbetert je spijsvertering, stofwisseling en hormoonhuishouding

Geef je je immuunsysteem een boost (belangrijk in tijden van corona)

Verbetert je algehele gezondheid en welbevinden

Inleiding

Van stress naar geluk, kan dat eigenlijk wel? Jazeker, dat kan! Vooral door in te grijpen op je hormoonhuishouding met de juiste voedingsstoffen zul je zien als je verder leest. Maar er is nog veel meer wat je kunt doen om stress te verminderen en daarmee de deur open te zetten om meer geluk te ervaren, het komt allemaal aan de orde in dit boek.

Toen in mei 2018 het boek Minder stress met Stressologie uitkwam, de eerste editie van dit boek, had ik nog geen idee van de inzichten die ik nog zou opdoen in de maanden daarna, toen ik vanuit het Centrum voor Stressologie mensen ging helpen om van hun stressklachten af te komen.

Zo werd het me in de loop van die tijd steeds duidelijker dat stress veel minder een psychisch probleem is dan algemeen wordt verondersteld, een probleem dat tussen je oren zit. Stress heeft in de eerste plaats te maken met stresshormonen en je bijnieren, dat zijn kleine hormoonfabriekjes op je nieren, waar deze hormonen worden aangemaakt. Natuurlijk, hormonen hebben ook hun uitwerking op de psyche maar dat komt vooral door de werking van de hormonen, het is veel minder een psychisch probleem.

Daar komt nog bij dat onder stress de aanmaak van zogenaamde gelukshormonen en neurotransmitters, dat zijn stofjes waarmee hersen- en zenuwcellen met elkaar communiceren, afgeremd wordt, net zoals stress heel veel systemen in je lichaam onderdrukt. Je spijsvertering wordt ontregeld door stress, waardoor voedingsstoffen minder goed opgenomen worden door je lichaam, je immuunsysteem wordt steeds inactiever waardoor je kwalen kunt krijgen en je denkvermogen holt achteruit doordat het stresshormoon cortisol veel energie onttrekt uit je brein. Cortisol wordt een stresshormoon genoemd, maar een betere benaming is het antistresshormoon, het zorgt ervoor dat je stress langer kunt volhouden.

Iedereen die ik zag in het centrum met stressproblemen bleek een verstoorde hormoonbalans te hebben, te veel stresshormonen en te weinig gelukshormonen.

Neurotransmitters worden overigens dikwijls gelukshormonen genoemd, ik neem die woordkeuze over in dit boek omdat het ingeburgerd is maar sommige stofjes die als gelukshormonen betiteld worden zijn eigenlijk neurotransmitters.

Er is dus sprake van een dubbel probleem, het is niet alleen stress, het draait ook om tekorten aan gelukshormonen. Die disbalans kan tot heel veel vervelende klachten leiden: vermoeidheid, besluiteloosheid, verslavingsgedrag (vrouwen gaan vaak meer eten, mannen meer drinken, leert wetenschappelijk onderzoek), vergeetachtigheid, concentratieproblemen, piekeren, onrust, angst- en paniekklachten, slaapproblemen en depressie. Dat is nogal wat. En dan zijn er ook nog burn-outklachten als gevolg van stress, die liegen er ook niet om. Een verstoorde hormoonbalans is dus niet alleen heel vervelend, je kunt er letterlijk ziek en doodongelukkig van worden.

Maar dat niet alleen, je kunt er je energiesysteem, je spijsvertering en je immuunsysteem ook gelijk een boost mee geven, en er je lichaam mee in conditie houden, dé manier om een burn-out te voorkomen. Want ook een burn-out is vooral een fysiek probleem. Het begint ermee dat de bijnieren ontregeld kunnen raken door het alsmaar moeten produceren van stresshormonen, maar dit leidt uiteindelijk, als je door blijft lopen met chronische stress, tot een totale hormonale meltdown waarbij tal van systemen in je lichaam, inclusief je hersenen – waar ontstekingen in kunnen ontstaan – in een negatieve spiraal kunnen komen.

Maar terug naar het begin, hoe ben ik op het spoor van stress naar geluk terechtgekomen?

Van stress had ik geen last, dacht ik jarenlang, sterker nog, ik presteerde beter onder stress. Het was eerder een vriend dan een vijand. Maar dat was voordat mijn lichaam op mijn vijfenveertigste op tilt sloeg en ik een paar jaar later tegen een burn-out aanliep.

Mijn leven was een grote lijn omhoog tot dat moment. Natuurlijk ook met hier en daar een dip, maar over het algemeen verliep alles prima. Ik had een lastige start met mijn geboorte, onbezorgde kinderjaren, een heftige puberteit, prachtige studentenjaren en een glanzende carrière vanaf het moment dat ik aan het werk ging in de booming business die marketing, reclame en public relations in de jaren tachtig en negentig was. Ik was een regelrechte workaholic met een tomeloze ambitie. Slechts één keer kwam ik daardoor in de problemen. Ik raakte overwerkt toen ik begin dertig was en kwam in een depressie terecht. Maar daar herstelde ik goed van en ik zette er nog een paar tandjes bij, zowel thuis als op het werk. Totdat ik opeens eind 2008 ziek werd en met een darmperforatie in het ziekenhuis belandde. Daar zag ik hoe aan de vooravond van de kredietcrisis Barack Obama op adembenemende wijze de presidentsverkiezingen won in de Verenigde Staten.

Ik doorstond mijn eigen crisis maar wist toen nog niet dat dit slechts een voorbode was van veel meer narigheid. Zes jaar lang kampte ik met de ene na de andere merkwaardige chronische aandoening. Op de darmperforatie volgde heftig jeukende netelroos die anderhalf jaar aanhield, ik liep een forse kwikvergiftiging op als gevolg van onder stress kapotgebeten amalgaamvullingen, een articaïnevergiftiging door het weghalen van het amalgaam waardoor ik driekwart jaar kampte met chronische hyperventilatie, ik worstelde met verpussend kaakbeen en moest meerdere malen geopereerd worden, kreeg te maken met een helse tinnitus, een snerpende fluittoon die permanent aanwezig was, en kon op een gegeven moment helemaal geen geluid meer verdragen. Hyperacusis werd dat genoemd, een aandoening die je niemand toewenst, ik kon niet eens de straat meer over omdat elk geluid tig keer zo hard binnenkwam als het in werkelijkheid was. Het wierp me niet alleen in een isolement, het bracht me op de rand van wanhoop en droeg er mede aan bij dat ik een burn-out kreeg, twee keer zelfs. Alhoewel, twee keer, welbeschouwd achteraf kampte ik zes jaar lang met een burn-out, met hier en daar een opleving maar vooral forse dalen. Op dat moment besefte ik helemaal niet dat ik een burn-out had, ook al moet dat vast tegen me gezegd zijn, het kwam niet binnen, ik voelde me gewoon doodziek en kon bijna niets meer. En o ja, ik gebruikte al jaren slaappillen om aan voldoende slaapuren te komen, dat speelde ook nog.

Ik haatte de zieke man die ik geworden was en bestreed, voor zover mogelijk, met dezelfde energie waarmee ik altijd had gewerkt mijn ziek-zijn. Kosten noch moeite waren me te veel om de beste artsen en behandelaars te vinden die me konden helpen om beter te worden. Ik teisterde mijn lichaam met behandelingen en had niet in de gaten dat ik het zo allemaal nog veel erger maakte.

Eind 2014 dacht ik dat ik begon op te knappen maar een valpartij gooide roet in het eten, ik brak mijn neus en liep een forse hersenschudding op. Dat was te veel van het kwade en ik ging nu ook mentaal onderuit. Ik hield mezelf een paar weken met behulp van slaappillen onder zeil tot het moment aanbrak dat in verslavingstermen een rude awakening wordt genoemd. Op kerstavond 2014 bereikte ik het absolute dieptepunt. Een relatie werd verbroken, ik had geen woonruimte meer en ziek en berooid werd ik opgevangen door mijn toenmalige vrouw en mijn zoons.

Maar juist die week tussen kerst en oud en nieuw kwam het keerpunt. Ik kwam tot het inzicht dat ik het over een heel andere boeg moest gooien. Vechten had niet gewerkt, mijn wilskracht en doorzettingsvermogen hadden alles alleen maar erger gemaakt. Het zijn hele gevaarlijke eigenschappen, wilskracht en doorzettingsvermogen in tijden van stress, ze kunnen je in een burn-out trekken. Ik gaf me over aan de situatie waarin ik was beland, stopte met knokken en liet de daarmee gepaard gaande stress los. En het wonderlijke was dat ik vanaf dat moment begon te herstellen. In plaats van te vechten ging ik van alles doen om mijn lichaam te helpen weer zo sterk mogelijk te worden.

In de maanden erna rekende ik af met de slaappillen, voerden we de echtscheiding door en ben ik verhuisd, werkte ik allerhande andere stressveroorzakers weg, werden mijn tinnitus en hyperacusis steeds draaglijker, kreeg ik meer en meer energie en werd het steeds helderder in mijn hoofd.

Ik volgde een opleiding stresspreventie en -interventie, sprak met talloze deskundigen en behandelaars en nam mijn eigen leven onder de loep om te kijken waar het fout was gegaan. Een geboorte die vier dagen had geduurd bleek een veel grotere impact te hebben gehad dan ik in de verste verten kon vermoeden, ik was daardoor direct vanaf het begin in een overlevingsstand terechtgekomen, een vechtstand die ik vijftig jaar aangehouden heb. Zo diep moest ik graven om bij de echte oorzaak van mijn stress te komen. Een jarenlang conflict in mijn puberteit met mijn vader had ook zijn sporen nagelaten. De depressie begin jaren negentig had alles te maken gehad met hoogoplopende familiaire spanningen in de aanloop naar onze bruiloft en een baan die ik op dat moment helemaal niet leuk vond. En de darmperforatie, die het begin van jarenlang ziek-zijn inluidde, was het sluitstuk van voortdurende extreme stress tussen 2004 en 2008. Ik was toen als directeur communicatie bij ING Bank verzeild geraakt in een affaire met medewerkers die geconfronteerd werden met een negatieve beoordeling en gedwongen vertrek. Via de klokkenluidersregeling namen ze wraak, ik werd beticht van miljoenenfraude, coke snuiven voor belangrijke vergaderingen, seksisme en nog veel meer. Maandenlang duurde het onderzoek voordat ik van alle aantijgingen werd vrijgesproken en de zogenaamde klokkenluiders het bedrijf moesten verlaten. Driekwart jaar later vonden ze bij De Telegraaf een luisterend oor en al snel werd ik het middelpunt in een rel in die krant en andere media die het overnamen. Met mijn naam voluit op de voorpagina’s als ontspoorde topman. En er loopt maar één Jurgen Spelbos rond in de wereld. Als je publiekelijk van fraude wordt beticht kun je een vervolg van je carrière wel vergeten, mijn reputatie was aan diggelen, ik verkeerde zakelijk in doodsnood. Om de zaak te beslechten moest er een kort geding aan te pas komen tegen ING, dat om de belangen van een lid van de raad van bestuur te beschermen maar niet met de ontlastende uitslag van het onderzoek naar buiten wilde komen. Later heb ik hier een boek, In het hol van de leeuw, over geschreven, het was een bijzonder heftige tijd. Ik won de rechtszaak maar kort hierna werd mijn vader ziek, na anderhalf jaar overleed hij.

De affaire met ING, de vreselijke lijdensweg van mijn vader, forse relatieproblemen, een zakelijk fiasco en nog enkele andere uitermate stressvolle gebeurtenissen in die periode deden me eind 2008 de das om, ik werd ziek.

Volkomen logisch, zou ik later leren: al in de jaren zestig hadden onderzoekers in de Verenigde Staten aangetoond dat je van stress niet alleen psychisch maar ook lichamelijk ziek wordt. Ze kwamen met een lijst van mogelijke gebeurtenissen en kenden daar een bepaalde ‘stresswaarde’ aan toe. Honderd punten bijvoorbeeld voor als je partner of een kind overlijdt, een van de meest stressvolle gebeurtenissen in een mensenleven. Als je meer dan honderdvijftig punten scoorde in een jaar had je een kans van vijftig procent dat je het jaar daarna ziek zou worden. En boven de driehonderd punten werd die kans maar liefst tachtig procent. Ik had vier jaar achter elkaar tussen de tweehonderd en driehonderdvijftig punten gescoord, niet gek dus dat mijn lijf het niet meer trok.

De verklaring is eigenlijk heel eenvoudig, als je chronische stress hebt maakt je lichaam het stresshormoon cortisol aan, dat ervoor zorgt dat je de stress langer vol kunt houden. Dat is natuurlijk heel mooi, maar er is een keerzijde. Cortisol zorgt er ook voor dat andere systemen in je lichaam, waaronder je immuunsysteem en de aanmaak van gelukshormonen, op een laag pitje wordt gezet, alle energie gaat naar de chronische stress. Dit kan jaren en jaren goed gaan, maar op een gegeven moment laat je immuunsysteem het afweten, waardoor ziekten kunnen toeslaan, zowel lichamelijke als geestelijke. De een krijgt een darmperforatie, de ander een depressie, een hartaanval, diabetes type 2, het is maar net waar genetisch gezien je zwakke plek zit. Een kenmerk van ziek worden als gevolg van chronische stress is ook dat je vaak zelfs meerdere aandoeningen tegelijkertijd krijgt. Dat kunnen in het begin heel onschuldig ogende kwaaltjes zijn, het hoeven niets eens dramatische aandoeningen te zijn. Bij mij begon het met likdoorns en ontstekingen van mijn neusholtes bijvoorbeeld. Stress heeft zelfs een uitwerking op je genen, het beschadigt letterlijk je DNA. En dat veroorzaakt allerhande kwalen. Blijf je maar volhouden en doorzetten, dan loop je de kans dat je bijnieren, de hormoonfabriekjes op je nieren waar stresshormonen worden aangemaakt, ontregeld raken. Daardoor kan je energiesysteem instorten en dan kun je van het ene op andere moment niets meer. Je lichaam geeft je hoofd te kennen dat het zo niet langer meer kan.

De bijnieren worden in de traditionele Chinese geneeskunde gezien als de accu van je lichaam. Als de accu leeg is krijg je de motor niet meer aan de praat en kun je rijden wel vergeten. Maar een burn-out is nog veel meer, het kan beginnen met ontregelde bijnieren maar eindigt als er niet ingegrepen wordt met een hormonale systeemcrisis.

Leren dat stress je uitput en ziek maakt was een grote stap voor me, geen van mijn behandelende artsen en dat waren er in die jaren echt heel veel, internisten, dermatologen, gastro-enterologen, KNO-artsen, cardiologen en noem maar op, had ooit die link met chronische stress gelegd. Dat komt vreemd genoeg niet aan de orde in hun opleiding leerde ik later. Stress is een ‘restproduct’: als andere diagnoses niet van toepassing blijken te zijn ‘zal het wel stress zijn’. Maar ook wat je kunt doen tegen chronische stress komt niet aan bod in de studie. Er is in de medische wereld helaas nog te weinig aandacht voor stress en burn-out, wat het nu precies is, wat het allemaal teweeg kan brengen en hoe je het op kunt lossen.

Ik besloot het zelf uit te uitzoeken. Mijn zoektocht werd lang en intensief, stress bleek anders in elkaar te zitten dan ik aanvankelijk dacht en er was veel meer mogelijk om van je stress af te komen. Ik maakte kennis met tientallen verschillende behandelmethoden om te ervaren wat het met me deed, van alles wat maar tot een oplossing kon leiden heb ik onderzocht.

In de opleiding die ik volgde lag de nadruk op diagnostiek en hoe stress werkt in ons lichaam, vanuit de traditionele invalshoek dat stress vooral een psychologisch probleem is. Wat je er allemaal aan kunt doen kwam veel minder aan bod. Er zijn veel boeken over stress maar die bleken veelal naar één specifieke oplossing toe geschreven te zijn, ik heb geen boek dat alles omvat kunnen vinden. Het idee voor Minder stress met stressologie was geboren.

In het najaar van 2015 begon ik met de research voor het boek dat in het voorjaar van 2018 uit kwam. Maar ik had aanvankelijk niet in de gaten dat het grootste inzicht kwam in de dagen na het verschijnen van het boek. Dat had alles te maken met het ontwennen van slaappillen waarmee ik begonnen was. Als je ontwent van die pillen, benzodiazepinen genaamd oftewel ‘pammetjes’ omdat ze vrijwel allemaal een naam dragen die eindigt op ‘pam’, kun je vervangende medicatie voorgeschreven krijgen om toch te kunnen slapen. Ik had eerst een antidepressivum gekregen, dat werkte al bij een lichte dosering versuffend, maar daar kreeg ik een opgezette buik van, een beruchte bijwerking. Geen nood, ook een antipsychoticum werkte versuffend genoeg om te kunnen slapen vertelde de arts. Ik was me volledig onbewust van de verdere werking van die pillen. Toen ik een keer terugviel in oud gedrag nam ik er een paar van, viel ik in slaap maar werd hondsberoerd wakker. Te lamlendig om van de bank af te komen, het was een grote warboel in mijn hoofd, geen enkele focus, angst- en paniekaanvallen, gierende onrust, depressief en ik kon vanaf dat moment absoluut niet meer slapen. Zo bivakkeerde ik een paar dagen op de bank, totaal ontredderd.

Vroeg in de morgen tijdens de derde doorwaakte nacht bladerde ik wat in mijn eigen boek. Mijn oog viel toevallig op een overzichtje van de symptomen van een tekort aan gelukshormonen en plotseling had ik een aha-ervaring: ik had álle symptomen van tekorten, echt allemaal. Ik ging me verdiepen in de pillen die ik slikte en kwam tot de ontdekking dat antidepressiva een boost moeten geven aan de productie van de neurotransmitters serotonine en noradrenaline. Antipsychotica, de pillen die ik voorgeschreven had gekregen, doen precies het tegenovergestelde. Als je te veel dopamine en serotonine produceert, kun je psychotisch raken en antipsychotica remmen de aanmaak van die gelukshormonen. Ik had dus met die pillen mijn eigen huishouding aan gelukshormonen getorpedeerd, realiseerde ik me opeens. Maar ik had van alles in huis aan voedingsstoffen om op een natuurlijke wijze te sleutelen aan de aanmaak van gelukshormonen en begon onmiddellijk met me weer goed te verzorgen. Binnen een paar weken was ik weer de oude. Sterker nog, ik voelde me steeds beter. Zo is het inzicht ontstaan dat je met de juiste voedingsstoffen je gelukshormoonhuishouding positief kunt beïnvloeden zodat je stress vermindert en je je gelukkiger kunt gaan voelen.

Een en ander heeft uiteindelijk geleid tot een nieuwe methode om stress de baas en gelukkiger te worden. Een methode die ik, aanvankelijk met een knipoog, ‘stressologie’ heb genoemd. Logos is Grieks en staat onder andere voor ‘leer’, kennis over stress. Maar hoe meer ik erover te weten kwam hoe serieuzer ik het ben gaan nemen.

Stressologie onderscheidt zich van andere methoden door het uitgangspunt: stress is vooral een lichamelijk reactie op (mogelijk) gevaar en minder een probleem tussen je oren, al kun je ook in je hoofd flink gestrest raken natuurlijk. Stress is veel meer biologie dan psychologie. Door in te grijpen op die biologische processen, vooral met voedingsstoffen maar ook met enkele aanpassingen in je leefstijl, kan stress aanmerkelijk verminderd worden, word je veel stressbestendiger en kun je je gelukkiger gaan voelen. Mochten er nadat het lichaam weer tot rust is gebracht nog stressklachten overblijven, dan kan werken aan de psyche voor nog meer verlichting zorgen.

Uiteindelijk werd dit de methode waarmee al veel mensen met stress- en burn-outklachten of een depressie door stressologen, therapeuten die de methode stressologie aangeleerd hebben, succesvol zijn geholpen:

1. Meten is weten, het opsporen van een teveel aan stresshormonen en tekorten aan gelukshormonen, het bepalen van de mate waarin de hormoonbalans verstoord is geraakt

2. Het verminderen van stress met natuurlijke voedingsstoffen (heel belangrijk, stress verminderen is een voorwaarde om meer gelukshormonen en neurotransmitters te kunnen produceren)

3. Het herstellen van de hormoonbalans, het stimuleren van de productie van gelukshormonen, vooral met natuurlijke voedingsstoffen

4. Het herstellen van de hormoonbalans, het stimuleren van de productie van gelukshormonen, vooral met natuurlijke voedingsstoffen

5. Alles wat je aanspreekt en in dit boek verder aan de orde komt

Vanaf het moment dat ik vanaf 2015 mijn stressniveau onder controle kreeg en mijn lichaam goed ging verzorgen begon ik te herstellen van de burn-out en andere aandoeningen. En dat was heel bijzonder, over de gekmakende tinnitus had ik bijvoorbeeld te horen gekregen dat er niets tegen te doen viel en ik er maar mee moest leren leven. Dat bleek niet zo te zijn, ik ben er voor 90 procent van afgekomen. Net zo goed als dat ik in een tijdsbestek van ongeveer anderhalf jaar van al mijn andere kwalen verlost werd. Je blijft wel kwetsbaar voor een burn-out als je er eenmaal een gehad hebt, is mijn ervaring, je moet je in acht blijven nemen. Maar als ik nu iets mankeer, is het eerste wat ik doe stress verminderen en ervoor zorgen dat ik de juiste stofjes binnenkrijg. Want hoewel ik er heel alert op ben geworden, overkomt het me zelfs nu nog heel af en toe dat de loop der dingen soms met me aan de haal gaan, waardoor ik toch weer ongemerkt te veel ongezonde spanning ophoop. ‘Geen chronische stress meer’ is een levenshouding van me geworden. En dat heeft me een veel prettiger leven bezorgd, ik ben gelukkiger dan ooit, nu ik veel minder stress heb.

Wat ik allemaal gedaan heb om mijn stress de baas en gelukkiger te worden heb ik in dit boek beschreven. Althans, alles wat me iets gebracht heeft, ik heb ook veel niet opgenomen. Ik wil je daarmee zo veel mogelijk concrete manieren aanreiken om iets aan je stress of stress gerelateerde klachten te doen en om meer gelukshormonen aan te maken. Het is natuurlijk niet de bedoeling dat je alles uitprobeert wat ik gedaan heb, want dat deed ik vooral omwille van de research voor dit boek.

Als je zelf ook aan de slag wilt laat je dan eerst doormeten bij een aan het Centrum voor Stressologie aangesloten stressoloog en ga aan het werk met het verminderen van stress en het herstel van je hormoonbalans, daar ga je je al beslist veel beter door voelen. En pak je leefstijl aan: gezonder eten, wat meer bewegen en meer rust is allemaal makkelijker te realiseren dan je wellicht nu denkt. Als die gewoonten eenmaal een beetje ingesleten zijn kun je alles wat je aanspreekt in dit boek inzetten. Maar doe het wel in deze volgorde, dat werkt het best.

Chronische stress is nog elke dag een groter probleem aan het worden in Nederland. Het aantal vrouwen dat in het verleden hun loopbaan moesten onderbreken vanwege een burn-out steeg van 9,4 procent in 2015 naar 15 procent in 2017, en mannen van 6 procent tot 9 procent volgens onderzoek van Nyenrode en Intermediair, dat zijn onthutsende cijfers. Ze bevestigen ook een trend die een paar jaar geleden is ingezet, steeds meer jonge mensen krijgen een burn-out. Alleenstaande vrouwen tussen de 25 en 35 jaar vormen de grootste risicogroep, van hen loopt 20 procent rond met burn-outklachten, volgens een onderzoek van CBS en TNO in 2017, en jonge mannen doen daar niet veel voor onder. Afgezet tegen een beroepsbevolking van negen miljoen praten we over honderdduizenden werkende Nederlanders per jaar die opbranden, het is de hoogste tijd om daar wat aan te doen.

En datzelfde geldt voor al die mensen die last hebben van een depressie. In Nederland krijgt iets minder dan 1 op de 5 volwassenen van 18-64 jaar ooit in hun leven te maken met een depressie, aldus het Trimbos-instituut. Elk jaar geldt dat voor ongeveer 5 procent van de volwassenen. Vrouwen in de leeftijdscategorie 25-34 jaar hebben de grootste kans op een depressie. Depressie kan ook alles te maken hebben met een tekort aan gelukshormonen en ook daar is veel aan te doen met de juiste voedingsstoffen.

Ik heb de laatste jaren heel veel minder last van stress, eet gezonder, beweeg meer en pak rust wanneer het kan. Ik check regelmatig of mijn gelukshormoonhuishouding op orde is en stuur deze bij met natuurlijke producten en hoewel ik best veel lastige momenten heb gekend de afgelopen tijd voel ik me gezond, relaxt en gelukkig. Dat gun ik jou ook, lees vooral verder en leer hoe stress echt in elkaar zit, wat je er allemaal tegen kunt doen en hoe je stress om kunt buigen naar geluk. Want dat kan echt!

Maarssen, in quarantaine, 2 april 2020
Jurgen Spelbos